Με την εισήγηση αυτού του φωτισμένου Έλληνα δικαστή είχε διαφανεί ότι θέματα ταμπού τα οποία συνυφαίνονταν με τα περίφημα “εθνικά συμφέροντα” μπορούσαν να αντιμετωπιστούν κάτω από ένα διαφορετικό πρίσμα. Γιατί, τελικά αποδεινυόταν ότι το ουσιώδες δεν ήταν αν μια Ένωση θα είχε ένα εθνικό επιθετικό προσδιορισμό, άλλα ότι το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού των πολιτών δεν τίθεται στην Ελλάδα σήμερα εν αμφιβόλω. Ότι δηλαδή, ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να αυτοπροσδιορίζεται και στην βάση αυτή να ασκεί τα νόμιμα δικαιωμάτα του, αρκεί, να σέβεται τους νόμους του κράτους και το Σύνταγμα της χώρας του. Η εισήγηση του Ν.. Κασαβέτη εξέταζε την αίτηση αναίρεσης επί προηγούμενης απόφασης του Εφετείου Θράκης, σύμφωνα με την οποία το σωματείο με την επωνυμία «Τουρκική Ένωση Ξάνθης», όφειλε να διαλυθεί επειδή “η λειτουργία του ήταν αντίθετη προς τη δημόσια τάξη”. Η εισήγηση εκείνη του αεροπαγίτη, Ν. Κασαβέτη, ακύρωνε στην πράξη ιδεοληψίες και καχυποψίες που με τον μανδύα των εθνικών κινδύνων καλλιεργήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί σε τίποτα από την αναγνώριση ενός σωματείου ή μιας ένωσης προσώπων με εθνικό επιθετικό προσδιορισμό, εφόσον αισθάνεται σίγουρη για την εφαρμογή του κράτος δικαίου ισότιμα έναντι του συνόλου των πολιτών της, όπως και αν αυτοί αυτοπροσδιορίζονται, σε όποια κοινωνική ομάδα ή αναγνωρισμένη μειονότητα και αν ανήκουν.

Σήμερα, δυστυχώς, μετά από 15 χρόνια βρισκόμαστε στην ίδια αφετηρία με το 2003, καθώς εκείνη η εισήγηση του Κασαβάτη ουδέποτε υιοθετήθηκε από την ελληνική δικαιοσύνη ενώ μεσολάβησε και μια πανηγυρική δικαίωση για τους προσφεύγοντες της ΤΕΞ το 2008 ενώπιον του ΕΔΔΑ. Η πρόσφατη ψήφιση τροπολογίας από την ελληνική Βουλή που εγκαθιδρύει δικαίωμα σε αυτόν που έχει πετύχει θετική απόφαση από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να επανεξεταστεί η υπόθεσή του από τα ελληνικά δικαστήρια, τα οποία κυρίαρχα εν νέου θα κληθούν να αποφασίσουν, χωρίς όμως να υποχρεούται η δικαιοσύνη να εναρμονίσει την απόφασή της με αυτή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ανοίγει πάλι ένα παράθυρο ελπίδας για την αναγνώριση της ΤΕΞ, αφού αυτήν την φορά ο εθνικός δικαστής θα κληθεί να αποφασίσει έχοντας στο μυαλό του και τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ που προηγήθηκαν.

Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι η «Τουρκική Ένωση Ξάνθης» που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Μειονότητας της Δυτικής Θράκης, ιδρύθηκε την δεκαετία του 1920 και συνέχισε να λειτουργεί υπό αυτή την επωνυμία μέχρι και το 1984. Από το 1946 λειτουργούσε νομίμως αφού είχε αναγνωρισθεί το καταστατικό του από το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Ξάνθης. Ο νομάρχης Ξάνθης, όμως, το 1984 ζήτησε την διάλυση της Ένωσης επικαλούμενος «παράνομη και αντίθετη προς τη δημόσια τάξη λειτουργία», αίτημα το οποίο, μέσα στο γενικότερο κλίμα της εποχής, έγινε δεκτό. Βασικό επιχείρημα του σκεπτικού εκείνης της δικαστικής αποφάσεως ήταν ότι ο όρος «Τούρκος» ή «Τουρκικό», «δεν προσδιορίζει μόνο αλλοεθνείς, αλλόγλωσσους και αλλόθρησκους, αλλά κυρίως ξένους υπηκόους»...