Ο δημοσιογράφος Μανώλης Κωστίδης είναι ένα ιδιαίτερα γνωστό όνομα στην Τουρκική Μειονότητας της Δυτικής Θράκης. Ο Κωστίδης, Ελληνας της Κωνσταντινούπολης, τον γνωρίζουμε από τις καθημερινές του συνδέσεις με την τηλεόραση του ΣΚΑΪ, όπου μεταφέρει τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και την επικαιρότητα της Τουρκίας. Παράλληλα, αγωνίζεται για την ύπαρξη, την ανάπτυξη και την ενίσχυση σε κάθε επίπεδο της Ελληνικής Μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, στην οποία και ανήκει.

Ο Κωστίδης, εκτός από την τηλεόραση του ΣΚΑΪ, είναι επίσης ανταποκριτής στην Τουρκία για μία από τις σημαντικότερες εφημερίδες της Ελλάδας, την Καθημερινή. Το άρθρο του, που δημοσιεύτηκε χθες (13 Σεπτεμβρίου 2025) στην Καθημερινή, περιέχει τόσο επίκαιρα όσο και σημαντικά μηνύματα• επιπλέον αφορά άμεσα όχι μόνο τους Ρωμιούς της Κωνσταντινούπολης αλλά και τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης.

Ο τίτλος του άρθρου είναι «Βήματα για τον εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτιρίων της ομογένειας». Το κείμενο σκιαγραφεί μια θετική και ελπιδοφόρα εικόνα, εκφράζοντας παράλληλα ευχαριστίες προς τις τουρκικές αρχές. Στο τελευταίο μέρος του άρθρου, ο Κωστίδης αναφέρεται στο μειονοτικό δημοτικό σχολείο του χωριού Παλιός Ζυγός (Μιζανλή) στην Ξάνθη, ο οποίο παραμένει κλειστό και κάνει το εξής σχόλιο:

«Τέλος δεν μπορώ να μην αναφέρω ότι ως μέλος μίας μειονότητας της Πόλης στεναχωριέμαι όταν διαβάζω στην είδησηογραφία πως δεν ανοίγει το σχολείο της μειονότητας στην Θράκη του χωριού παλιό ζυγό της Ξάνθης, παρά το γεγονός ότι είχε συγκεντρώσει Τον επαρκή αριθμό μαθητών. Ίσως να υπάρχουν κάποιοι γραφειοκρατική λόγοι που όμως θα μπορούσα να ξεπεραστούν. Ας μην ξεχνάμε ότι τα σχόλια των μειονοτήτων έχουν ιδιαιτερότητες και θα ήταν καλό να αντιμετωπίζονται με θετική φροντίδα.»

Στο κάτω μέρος μπορείτε να διαβάσετε τη μετάφραση στα τουρκικά του άρθρου του Κωστίδη. Ωστόσο, αναλύοντάς το κείμενο, μπορούμε να συνοψίσουμε τους βασικούς άξονες που προκύπτουν για την εκπαιδευτική ζωή της Ελληνικής Μειονότητας της Κωνσταντινούπολης ως εξής:

1. Η θετική προσέγγιση της τουρκικής κυβέρνησης
• Η τουρκική κυβέρνηση δεν δημιουργεί προβλήματα σε θέματα που αφορούν την εκπαίδευση της Ελληνικής Μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, αλλά αντίθετα την υποστηρίζει.

• Συνεργάζεται σε μεγάλο βαθμό τόσο με τις διευθύνσεις των σχολείων όσο και με τις ελληνικές αρχές.

2. Αύξηση και σταθερότητα στον αριθμό των μαθητών
• Σε όλες τις βαθμίδες των Eλληνικών μειονοτικών σχολείων της Κωνσταντινούπολης υπάρχουν περίπου 300 μαθητές και είναι δυνατή η διατήρηση και αύξηση αυτού του αριθμού.

• Στο Νηπιαγωγείο Ζαππείου, ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται τα τελευταία χρόνια• φέτος αναμένεται να φτάσει τα 34 παιδιά.

• Στο Δημοτικό Σχολείο Ζαππείου θα φοιτήσουν 65 μαθητές.

• Στην Ίμβρο, όπου παλιότερα δεν υπήρχε κανένα σχολείο, πλέον στο νηπιαγωγείο υπάρχουν 4 παιδιά και ο αριθμός των μαθητών αυξάνεται επίσης και στις άλλες βαθμίδες.

• Στο δημιουργικό εργαστήρι (παιδικός σταθμός) της Κωνσταντινούπολης αναμένεται η εγγραφή 23 παιδιών • σε αντίστοιχο εργαστήρι στην Χαλκηδόνα έχουν ήδη εγγραφεί 5 παιδιά.

3. Επισκευή και εκσυγχρονισμός των σχολικών κτιρίων
• Στο κτίριο του Ζωγραφείου Λυκείου πραγματοποιούνται εργασίες αποκατάστασης και ενίσχυσης της αντισεισμικής του αντοχής.

• Οι τουρκικές αρχές διευκόλυναν την ταχεία ολοκλήρωση αυτού του έργου.

• Υπάρχουν σχέδια εκσυγχρονισμού με προοπτική για το μέλλον.

4. Επιπρόσθετη εκπαιδευτική υποστήριξη
• Σε συνεργασία με την εταιρεία PeopleCert και του ΣΥΡΚΙ ξεκίνησε το πρόγραμμα «Ενίσχυση Εκπαίδευσης στην Πόλη».

• Θα προσφέρονται δωρεάν μαθήματα αγγλικών σε μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου.
5. Ελληνικά Μεινοτικά Νηπιαγωγεία

• Από τα γραφόμενα του Κωστίδη καταλαβαίνουμε ότι υπάρχουν Ελληνικά μειονοτικά νηπιαγωγεία, όπως και δημοτικά και λύκεια. Μάλιστα, ο αριθμός των μαθητών σε αυτά τα νηπιαγωγεία αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Αντιθέτως, στο μοντέλο των μειονοτικών σχολείων της Δυτικής Θράκης δεν υπάρχουν «Μειονοτικά Νηπιαγωγεία». Όλα τα σχετικά αιτήματα απορρίφθηκαν. Γιατί λοιπόν ενώ στην Κωνσταντινούπολη και στην Ίμβρο υπάρχουν μειονοτικά νηπιαγωγεία, στη Δυτική Θράκη δεν υπάρχουν;

Διαβάζοντας το άρθρο του κ. Κωστίδη, αναδεικνύονται τέσσερις βασικοί άξονες για την εκπαιδευτική ζωή της Ελληνικής Μειονότητας της Κωνσταντινούπολης:

• Η ενεργή στήριξη και βοήθεια από τις τουρκικές αρχές.

• Η ομαλή λειτουργία του εκπαιδευτικού προσωπικού.

• Η αύξηση του αριθμού των μαθητών στα Ελληνικά μειονοτικά σχολεία.

• Η επισκευή, ανακαίνιση και ενίσχυση των σχολικών κτιρίων, με διευκολύνσεις από τις τουρκικές αρχές σε επίπεδο επίσημων διαδικασιών.

ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΠΛΕΥΡΑ «ΕΛΠΙΔΑ», ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ «ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ»
Διαβάζοντας τις εξελίξεις που μεταφέρει στο άρθρο του ο Μανώλης Κωστίδης σχετικά με την εκπαιδευτική ζωή της Ελληνικής Μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, συναντάμε μια εικόνα γεμάτη ελπίδα. Είναι αξιοσημείωτο ότι μια κοινότητα που στο παρελθόν βίωσε προσωπικά τις αρνητικές συνέπειες των εντάσεων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, σήμερα εισέρχεται σε μια διαδικασία αναζωογόνησης στον τομέα της εκπαίδευσης. Η αύξηση του αριθμού των μαθητών, η ανακαίνιση των σχολικών κτιρίων, το άνοιγμα νέων παιδικών σταθμών και νηπιαγωγείων, η έγκαιρη ανάληψη καθηκόντων από τους εκπαιδευτικούς και –το σημαντικότερο, όπως αναφέρει ο Κωστίδης– η στήριξη των τουρκικών αρχών σε αυτή τη διαδικασία, δημιουργούν για τη ελληνική μειονότητα ένα θετικό κλίμα για το μέλλον.

Ιδιαίτερα η αποκατάσταση του Ζωγραφείου Λυκείου, η αύξηση του αριθμού των μαθητών στο Ζάππειο και τα μαθήματα αγγλικών της PeopleCert αναδεικνύονται ως συγκεκριμένα βήματα που αποτελούν ισχυρές κινήσεις προς την αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης. Στην Ίμβρο, όπου πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχε κανένα μειονοτικό σχολείο, είναι γεγονός ότι το τουρκικό κράτος άνοιξε σχολείο για μόλις 3 μαθητές και σήμερα ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σημαντικά.

Το γεγονός ότι σε μια κοινότητα που υπολογίζεται σε 3–4 χιλιάδες άτομα, 300 μαθητές φοιτούν στα σχολεία της Ελληνικής Μειονότητας, δηλαδή το 10% του πληθυσμού, θέτει το ερώτημα: «Γιατί στα σχολεία της Τουρκικής Μειονότητας της Δυτικής Θράκης, που αριθμεί 120.000 άτομα, δεν υπάρχουν 12.000 μαθητές;»

Όπως προκύπτει από τα όσα μεταφέρει ο Κωστίδης, η Ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης φέρει σήμερα την ελπίδα της «εκ νέου ύπαρξης μέσω της εκπαίδευσης».

Όταν κοιτάζουμε όμως την εκπαιδευτική ζωή της Τουρκικής Μειονότητας της Δυτικής Θράκης, δυστυχώς δεν βλέπουμε την ίδια εικόνα. Το ελληνικό κράτος απορρίπτει εδώ και πολλά χρόνια τα αιτήματα για την ανάπτυξη των μειονοτικών Τουρκικών σχολείων. Συνοπτικά:

• Η ίδρυση μειονοτικών νηπιαγωγείων με διδασκαλία στα Τουρκικά και Ελληνικά, αν και σύμφωνη με το πνεύμα της Συνθήκης της Λωζάννης, δεν γίνεται δεκτή.

• Αγνοώντας τη Συνθήκη της Λωζάννης και το καθεστώς των μειονοτικών σχολείων, κλείνουν τα μειονοτικά δημοτικά με λιγότερους από 9 μαθητές. (Στην Ίμβρο όμως άνοιξε σχολείο για 3 μαθητές).

• Ακόμη και αν ο αριθμός των μαθητών αυξηθεί ξανά, τα σχολεία δεν επαναλειτουργούν. (όπως στα παραδείγματα των χωριών Παλιός Ζυγός, Αύρα και Κόμαρος).

• Το ελληνικό κράτος καταρτίζει ειδικά προγράμματα με προϋπολογισμό εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία, ενώ συστηματικά απορρίπτει κάθε αίτημα για τη βελτίωση της ποιότητας της τουρκόγλωσσης εκπαίδευσης.

• Τα αιτήματα των δασκάλων τουρκικής γλώσσας για επιμόρφωση απορρίπτονται συστηματικά εδώ και χρόνια.

• Οι αρμοδιότητες των Εφορειών, που είναι οι διαχειριστές των Τουρκικών μειονοτικών σχολείων περιορίζονται συνεχώς. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα επιβάλλονται σοβαροί περιορισμοί ακόμη και στην είσοδο των μελών τους στα σχολεία.

• Έχει δημιουργηθεί σχεδόν ένας «κρατικά υποστηριζόμενος μηχανισμός» ώστε οι μαθητές της μειονότητας να προτιμούν τα δημόσια σχολεία αντί των μειονοτικών. Κάποιοι κύκλοι έχουν αναλάβει ως «αποστολή» τους να κατευθύνουν τους μειονοτικούς μαθητές προς δημόσια σχολεία.

• Δεν πρόκειται μόνο για παιδαγωγικά προβλήματα, αλλά και για διοικητικές πιέσεις.

Το αποτέλεσμα είναι το εξής: ενώ η Ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης διατηρεί ελπίδα για το μέλλον στον τομέα της εκπαίδευσης, η τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης βρίσκεται σε ένα βαθί αδιέξοδα. Από τη μια υπάρχει στήριξη, συνεργασία και θετικό κλίμα• από την άλλη, αιτήσεις που απορρίπτονται, σχολεία που κλείνουν, αυξανόμενη διοικητική πίεση υπό το πρόσχημα «της εφαρμογής των νόμων» και αιτήματα που μένουν αναπάντητα. Βάζοντας δίπλα δίπλα αυτές τις δύο περιπτώσεις, αναδύεται ένα και μοναδικό μεγάλο ερώτημα: «ΓΙΑΤΙ;»

Γιατί από τη μία πλευρά δημιουργείται ένα ευνοϊκό κλίμα για την ενδυνάμωση των μειονοτήτων μέσω της εκπαίδευσης, ενώ από την άλλη παρεμποδίζονται συνεχώς παρόμοια αιτήματα; Γιατί από τη μία οι κρατικές αρχές να αναλαμβάνουν διευκολυντικό ρόλο, ενώ από την άλλη να υιοθετείται συνεχώς μια περιοριστική προσέγγιση;

Αυτά τα ερωτήματα δεν αφορούν μόνο την Τουρκική Μειονότητα της Δυτικής Θράκης, αλλά και το μέλλον των σχέσεων των δύο χωρών. Διότι η εκπαίδευση των μειονοτήτων συνδέεται άμεσα όχι μόνο με τη διατήρηση της ύπαρξης μιας κοινότητας, αλλά και με τη δυνατότητα των δύο λαών να ζουν με αμοιβαία εμπιστοσύνη και φιλία.

Ακολουθεί το άρθρο του Μανώλη Κωστίδη στην Καθημερινή:

Βήματα για τον εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτιρίων της ομογένειας

Είμαι από τους ομογενείς που έζησα στο πετσί τους την συρρίκνωση της ομογένειας τις προηγούμενες δεκαετίες λόγω των προβλημάτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις οι οποίες είχαν συνέπειες στις μειονότητες και των δύο χωρών.

Παρά το δημογραφικό πρόβλημα της ομογένειας στην Κωσταντινούπολη είμαι απ’ αυτούς που πιστεύουν πως μπορεί να αλλάξει το κλίμα καθώς οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες σε σχέση με το παρελθόν.

Το πολιτικό κλίμα είναι καλό μεταξύ των δύο χωρών, η τουρκική κυβέρνηση βοηθάει και δεν προκαλεί προβλήματα στα εκπαιδευτικά ζητήματα, η ελληνική κυβέρνηση έχει αντιληφθεί το πρόβλημα μέσο και του ελληνικού προξενείου και ασχολείται καθημερινά με τα ζητήματα που απασχολούν τους ομογενείς.

Ενημερώθηκα πως η μετακλητοί εκπαιδευτικοί έφτασαν στην Κωσταντινούπολη και στην Ίμβρο πριν από την Έναρξη της σχολικής χρονιάς και αυτό ήταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα.

Στα χρόνια που ήμουν μαθητής στο Ζωγράφειο Λύκειο οι μετακλητοί έφταναν στην πόλη το Νοέμβριο και κάποιες κολώνες πριν από τα Χριστούγεννα με αποτέλεσμα να χάνουμε ώρες διδασκαλίας. Σήμερα έχουμε περίπου 300 μαθητές σε όλες τις βαθμίδες και αυτός ο αριθμός πρέπει και μπορεί να διατηρηθεί και να αυξηθεί. Πολλοί απόφοιτοι των σχολείων σπουδάζουν σε καλά πανεπιστήμιο της Τουρκίας και της Ελλάδας, γεγονός που δείχνει την ποιότητα της εκπαίδευσης στα ομογενειακά Εκπαιδευτήρια.
Το αισιόδοξο νέο επίσης είναι ότι στο νηπιαγωγείο του Ζαππείου τα τελευταία χρόνια αυξάνεται ο αριθμός των μαθητών και φέτος αναμένεται να φτάσει στα 34 παιδιά. Το δημοτικό σχολείο θα έχει 65 μαθητές. Στην Ίμβρο εκεί που δεν υπήρχαν σχολεία, τώρα στο νηπιαγωγείο υπάρχουν τέσσερα παιδιά και ο αριθμός των μαθητών στις υπόλοιπες βαθμίδες αυξάνεται. Στο δημιουργικό εργαστήρι στην Πόλη το οποίο είναι ο βρεφο νηπιακός σταθμός που λειτουργεί για τις ανάγκες της ομογένειας τα παιδιά ηλικίας 2 – 4 ετών αναμένεται να εγγραφούν συνολικά 23 παιδιά. Πολλά από τα παιδιά εδώ έρχονται σε επαφή με την ελληνική γλώσσα.
Σε αντίστοιχο δημιουργικό εργαστήρι στην Χαλκηδόνα έχουν εγγραφεί πέντε παιδιά. Άρα υπάρχει νέα γενιά.

Γίνονται επίσης βήματα για τον εκσυγχρονισμό των κτιρίων. Σε λίγες εβδομάδες θα ολοκληρωθεί το σημαντικό έργο της αποκατάστασης και αντισεισμικής θωράκισης του κτιρίου του ZΩΓΡΑΦΙΟΥ Λυκείου με την οικονομική στήριξη των ελληνικών τραπεζών μελλών της ελληνικής ένωσης τραπεζών και του κυρίου Μαρτίνου. Παράλληλα γίνονται σχέδια για τον εκσυγχρονισμό όλου του κτιρίου προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του μέλλοντος.

Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γόνος ότι τουρκικές αρχές παρείχαν κάθε είδους διευκόλυνση για την ταχεία ολοκλήρωση του έργου.

Επίσης η εταιρεία PeopleCert με την υποστήριξη του ΣΥΡΚΙ ανακοίνωσε την έναρξη του προγράμματος “Ενίσχυση Εκπαίδευσης στην Πόλη”. Θα γίνονται φροντιστηριακά μαθήματα αγγλικής γλώσσας δωρεάν για όλους τους μαθητές δημοτικού, γυμνασίου. λυκείου.

Ελπιδοφόρο μήνυμα είναι και πως οι τουρκικές αρχές σε μεγάλο βαθμό βοηθούν και συνεργάζονται με τις διευθύνσεις των σχολείων και τις ελληνικές αρχές. Το βασικό πρόβλημα είναι με την έκδοση αδειών παραμονής ελλήνων υπηκόων που Θέλουν να εγκατασταθούν στην Πόλη. Είτε καθυστερούν είτε απορρίπτονται. Στο ζήτημα αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα.

Τέλος δεν μπορώ να μην αναφέρω ότι ως μέλος μίας μειονότητας της Πόλης στεναχωριέμαι όταν διαβάζω στην είδησηογραφία πως δεν ανοίγει το σχολείο της μειονότητας στην Θράκη του χωριού παλιό ζυγό της Ξάνθης, παρά το γεγονός ότι είχε συγκεντρώσει Τον επαρκή αριθμό μαθητών. Ίσως να υπάρχουν κάποιοι γραφειοκρατική λόγοι που όμως θα μπορούσα να ξεπεραστούν. Ας μην ξεχνάμε ότι τα σχόλια των μειονοτήτων έχουν ιδιαιτερότητες και θα ήταν καλό να αντιμετωπίζονται με θετική φροντίδα.