Çocuğun gerek arkadaşları, gerekse öğretmenleriyle olan sorunlarını bize anlatırken dinleme şeklimiz, onun bu sorunları çözmesine yardımcı olur veya sorunların kalıcı olmasını belirler.

Bunu bir örnekle anlamaya çalışalım: Çocuğunuz okuldan eve keyifsiz bir halde gelmiştir. Öğretmenin derste kendisini azarladığını söyler. Anne: Neden seni azarladı?

Çocuk: Dersi anlamadığımı ve bir kez daha tekrar etmesini söyledim, fakat o kendisini dinlemediğimi söyleyerek bana kızdı.

Anne: Canım benim kendini çok kötü hissetmişsindir ama eminim diğer arkadaşlarından da anlamayanlar olmuştur. Öğretmeninin de belki canı bir şeye sıkılmıştır, morali bozuktur.

Çocuk: Evet onlar da anlayamadıklarını söylediler ama ben rezil oldum.
Anne: Senin gibi akıllı bir öğrenciyle atışmak öğretmen için de zor olmuştur.

Çocuk: Evet, galiba en doğrusu ders çıkışı öğretmene anlamadıklarımı sormalıydım.

Bu diyalogda çocuk olumsuz duygularını dile getirmektedir. Yaşanan olay analiz edilerek, çocuk ne yapması gerektiğini kendisi bulmaya çalışmaktadır. Bu etkin dinleme tekniği, anne ile olan iletişimi olumlu olarak etkilemektedir. Çocuk da annesi tarafından anlaşılmış olmanın rahatlığını yaşar. Anne bunun aksini yapıp çocuğuna, “sen de sınıfta kimbilir neler yapıyorsun da öğretmeni dinlemiyorsun” ya da “ben yarın okula gelip onunla görüşürüm” gibi sözlerle karşılık verseydi, çocuk da olumsuz etkilenecekti. Oysa anne kendisini anlamaya çalıştı ve bu da çocuğun kendisini değerli hissetmesine neden oldu. Olumsuz duygular hissetmenin de doğal olduğunu gördü. Canı sıkkınken annesi kendisini eleştirmediği, ayıplamadığı nasihat vermediği için, olumsuz duygular hissetmenin de doğal olduğunun gördü. Annesine güvenebileceğini hissetti. Belki sorun çözülmedi, ama kendini değerli hissetmesi, kendine olan güven duygusunun artmasına ve sorunları çözmek için geleceğe yönelik cesaret bulmasına neden olacaktır. Çocuk kendisini anladıklarını hissettiğinde, sanki sorunu çözülmüş gibi, kendini rahatlamış hisseder. Bunun nedeni, çocuğun kendisini ne kadar kötü hissettiğini annesinin anladığından emin olmasıdır.

Etkin dinleme, çocuğun sorununu hemen ele alıp kendileri çözmeye girişen anne babalar için zor gelebilecek bir tekniktir. Ancak bir kez denediklerinde, hem kendilerinin hem de çocuklarının nasıl rahatladığını göreceklerdir. Çünkü, etkin dinleyen kişi, karşı tarafın sorunu varsa, sorunu çözmesinin gerekmediğini bildiği için, dikkatini yalnızca anlatanın anlattığına verecek, söylenenin ne anlama geldiğini anlamaya çalışacaktır. Dolayısıyla da çocuk, kendi probleminin sorumluluğunu alacak, duyguları anlaşıldığı için rahatlayacak, kendine olan güveni artacak ve sorunu düşünmeye başlayacaktır. Bu süreç, çocuğun benliğinin gelişmesine yardımcı olacaktır. En önemlisi de anne babasının onun kendi problemlerini çözebildiğine inandıklarını anlayacaktır.

Çocuğunuzu etkin dinleyebilmeniz için sizde bir alt yapının olması gerekir. Bu alt yapı olmazsa etkin dinleme gerçekleşemez.
Etkin dinleme için:

Çocuğun söylediğini gerçekten duymak istemelisiniz. Eğer zamanınız yoksa, “Seni şu anda kendimi vererek dinleyemeyeceğim, daha sonra konuşsak olur mu?” demeniz, anlattıklarını dinlemekten daha dürüstçedir.

Çocuğun duyguları sizi incitecek bile olsa bu duyguların ona ait olduğunu, o olumsuz duyguları kendi üstünüze alınmadan gerçekten kabul edebilmelisiniz.

Çocuğunuzun duygularına ve çözüm bulabileceğine güvenmelisiniz.
Çocuğunuzun sizden farklı duygu ve düşüncelere sahip olma hakkının olduğunu unutmamalısınız.

Beden dilini okuyabilmenin etkin dinleme için çok yardımcı olacağını bilmelisiniz.

Çocuklarınıza etkin dinlemeyle yaklaşabileceğiniz bir hafta olmasını dilerim. Mutlu bayramlar.