Çocuğun gerek arkadaşları, gerekse öğretmenleriyle olan sorunlarını bize anlatırken dinleme şeklimiz, onun bu sorunları çözmesine yardımcı olur veya sorunların kalıcı olmasını belirler. Bunu bir örnekle anlamaya çalışalım: çocuğunuz okuldan eve keyifsiz bir halde gelmiştir. Öğretmenin derste kendisini azarladığını söyler. Anne: Neden seni azarladı? Çocuk: Dersi anlamadığımı ve bir kez daha tekrar etmesini istediğimi söyledim, fakat o kendisini dinlemediğimi söyleyerek, bana kızdı. Anne: Canım benim, kendini çok kötü hissetmişsindir ama eminim diğer arkadaşlarından da anlamayanlar olmuştur. Öğretmenin de belki canı bir şeye sıkılmıştır, morali bozuk olabilir. Çocuk: Evet onlarda anlamadıklarını söylediler, ama ben rezil oldum. Anne: senin gibi akıllı bir öğrenciyle atışmak, öğretmen için de zor lomuştur mutlaka. Çocuk: Evet, galiba en doğrusu anlamadıklarımı öğretmene ders çıkışı sormalıydım.

Bu diyalogda çocuk olumsuz duygularını dile getirmektedir. Yaşanan olay analiz edilerek, çocuk ne yapması gerektiğini kendisi bulmaya çalışmaktadır. Bu etkin dinleme tekniği, anne ile olan iletişimi olumlu olarak etkilemektedir. Çocuk da annesi tarafından anlaşılmış olmanın rahatlığını yaşar. Anne bunun aksini yapıp, çocuğuna, ‘sen de sınıfta yaramazlık yaparak öğretmenini dinlemiyorsundur’ ya da ‘ben yarın okula gelip onunla görüşürüm’ gibi olumsuz sözlerle karşılık verseydi, çocuk da olumsuz etkilenecekti. Oysa annesi kendisini anlamaya çalıştı ve bu da çocuğun kendisini değerli hissetmesine neden oldu. Olumsuz duygular hissetmenin de doğal olduğunu gördü. Canı sıkkınken annesi kendisini eleştirmediği, ayıplamadığı için annesine güvenebileceğini hissetti. Belki sorun çözülmedi ama kendini değerli hissetmesi, kendine olan güven duygusunun artmasına ve sorunları çözmek için geleceğe yönelik cesaret bulmasına neden olacaktır. Çocuk kendisini anladıklarını hissettiğinde, sanki sorunları çözülmüş gibi rahatlamış hisseder. Bunun nedeni, çocuğun kendisini ne kadar kötü hissettiğini annesinin anladığından emin olmasıdır.

Etkin dinleme, çocuğun sorununu hemen ele alıp kendileri çözmeye girişen anne babalar için zor gelebilecek bir tekniktir. Ancak bir kez denediklerinde, hem kendilerinin hem de çocuklarının nasıl rahatladığını göreceklerdir. Çünkü etkin dinleyen kişi, karşı tarafın sorunu varsa, sorunu çözmesinin gerekmediğini bildiği için, dikkatini yalnızca anlatanın anlattıklarına verecek, söylenenin ne anlama geldiğini anlamaya çalışacaktır. Dolayısıyla çocuk da, kendi probleminin sorumluluğunu alacak, duyguları anlaşıldığı için rahatlayacak, kendine olan güveni artacak ve sorunu düşünmeye başlayacaktır. Bu süreç, çocuğun benliğinin gelişmesine yardımcı olacaktır. En önemlisi de anne babasının, onun kendi problemlerini çözebildiğine inandıklarını anlayacaktır.

Çocuğunuzu etkin dinleyebilmeniz için sizde bir alt yapının olması gerekir. Bu alt yapı olmazsa etkin dinleme gerçekleşemez. Etkin dinleme için çocuğun söylediğini gerçekten duymak istemelisiniz. Eğer zamanınız yoksa, ‘seni şu anda dikkatimi vererek dinleyemeyeceğim için, daha sonra konuşsak olurmu?’ demek, anlattıklarını dinlememekten daha dürüstçedir. Çocuğun duyguları sizi incitecek bile olsa, bu duyguların ona ait olduğunu gerçekten kabul edebilmelisiniz. Çocuğun duygularına ve bulabileceği çözümlere güvenmelisiniz. Çocuğunuzun, sizden farklı duygu ve düşüncelere sahip olma hakkının olduğunu unutmamalısınız. Beden dilini okuyabilmenin, etkin dinleme için çok yardımcı olabileceğini bilmelisiniz.
Çocuklarınızla sağlıklı iletişimler kurabileceğiniz bir hafta geçirmenizi dilerim.