Η διακομματική για την Θράκη που είχε συσταθεί το 1990 κατέληξε στο πόρισμά της το 1992 σε ορισμένα πολύ ωραία συμπεράσματα για την ανάπτυξη της περιοχής και την συνολική της αναβάθμιση στον γεωπολιτικό χάρτη του τριεθνούς σημείου της γεωγραφικής της γειτνίασης με την Βουλγαρία και την Τουρκία. Από τότε πέρασαν σχεδόν τριάντα χρόνια, η Βουλγαρία και η Ρουμανία στο μεταξύ έγιναν μέλη της Ε.Ε., η Τουρκία αποτελεί μία χώρα με σημαντική πολιτική και οικονομική επιρροή και τεράστιες αναπτυξιακές δυνατότητες, όμως η Θράκη μοιάζει να βρίσκεται και πάλι στην αφετηρία από όπου ξεκινούσε το 1990.

Το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας την δεκαετία του 90 συνειδητοποιούσε υπό το βάρος των συνεπειών του τέλους του ψυχρού πολέμου, ότι η Θράκη δεν θα μπορούσε να παραμείνει ως μια έσχατη νησίδα της ψυχροπολεμικής Ευρώπης σε έναν κόσμο που άλλαζε δραστικά. Τα μέτρα που πάρθηκαν τότε, τόνωσαν την οικονομία της, άνοιξαν νέες επιχειρήσεις, ενισχύθηκε η απασχόληση ενώ και στο επίπεδο των δικαιωμάτων προς την Μειονότητα έγιναν βήματα που λειτούργησαν ως ανάσα δημοκρατίας σε έναν πληθυσμό που υπέστη τρομερές αδικίες από τα διοικητικά μέτρα και τις πολιτικές επιλογές προηγούμενων δεκαετιών.

Ενώ θα περίμενε λοιπόν κανείς ότι η Θράκη θα άφηνε οριστικά πίσω της τις παθογένειες του παρελθόντος, από τα πρώτα κιόλας χρόνια του νέου αιώνα εμφανίστηκαν οι συνέπειες μιας αναπτυξιακής κόπωσης και αμφισβητήθηκε στην πράξη το μοντέλο της κινητροδότησης σε επενδύσεις που στήθηκαν στο πόδι και έγιναν μόνο για την απομύζηση δημοσίου χρήματος που δαπανήθηκε χωρίς ορθολογισμό, μέτρο και διαφάνεια.

Παράλληλα, τα σημάδια της χρεωκοπίας που έπληξε συνολικά την ελληνική κοινωνία και την οικονομία μετά το 2008, ενέτειναν τα φοβικά σύνδρομα ενώ τα λεγόμενα «εθνικά αντανακλαστικά» αναζωπυρώθηκαν και αποδυνάμωσαν το όραμα για μια Θράκη θωρακισμένη οικονομικά και δομημένη σε ένα πλαίσιο πολιτικού φιλελευθερισμού, που θα άφηνε οριστικά πίσω της τις πληγές ενός απο-νομιμοποιημένου παρελθόντος. Η φτώχεια φέρνει γκρίνια και η γκρίνια ξυπνά συνήθως τους πιο βαθιά κρυμμένους φόβους, τις ανασφάλειες, τα δόγματα και τους διαχωρισμούς, κοινωνικούς και πολιτικούς.

Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Θράκης όπου την μεταρρύθμιση της δεκαετίας του 90 ακολούθησε η αντιμεταρρύθμιση που ξεκίνησε με την κρίση και συνεχίζεται έως σήμερα.

Σε προηγούμενο κείμενο, περιγράψαμε ακροθιγώς την προβληματική των νομοθετικών πρωτοβουλιών της τελευταίας πενταετίας που αφορούσαν την Μειονότητα. Για παράδειγμα, η μεταρρύθμιση στον θεσμό του ιεροδίκη και του ιεροδικείου με την επιλογή της συντρέχουσας αρμοδιότητας, προβλήθηκε με τέτοιο τρόπο στην υπόλοιπη ελληνική κοινωνία που να παραπέμπει σε εσκεμμένο νομικό αναχρονισμό της «Σαρία». Αγνοήθηκε, έτσι, επιδεικτικά η δύναμη του εθίμου στην εσωτερική ζωή της Μειονότητας αλλά και η δυνατότητα για έλεγχο των αποφάσεων του Μουφτή από τον φυσικό δικαστή. Μία υποχρέωση που απέρρεε ήδη από το προηγούμενο νομικό καθεστώς.

Τα δύο προεδρικά διατάγματα για τις Μουφτείες υπάρχει η αίσθηση ότι καταστρατήγησαν την αξία της αυτοτελούς προστασίας απέναντι στον κρατικό παρεμβατισμό σε ό,τι αφορά το μοντέλο διοίκησης των Μουφτειών της Θράκης με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό τους, δημιουργώντας την εικόνα μιας ευθείας παρέμβασης του κράτους στις λειτουργίες μιας γνωστής και αναγνωρισμένης θρησκείας στην χώρα μας.

Η διατήρηση άλλωστε της θρησκευτικής αυτονομίας στο πλαίσιο της νομιμότητας, η προστασία της γλώσσας καθώς και η προαγωγή ενός προηγμένου, δημοκρατικού και απελευθερωμένου από εθνικές προκαταλήψεις εκπαιδευτικού συστήματος για την Μειονότητα, αποτελούν μείζονα ζητήματα συνδεδεμένα άρρηκτα με την προστασία των δικαιωμάτων της, αλλά και με την ίδια την φύση της και την ύπαρξη της.

Η δημιουργία μοντέλου δίγλωσσου περιβάλλοντος που επιχειρήθηκε με την πρόσληψη μειονοτικών νηπιαγωγών σε μικρό αριθμό νηπιαγωγείων της Ξάνθης και της Ροδόπης μέσω ενός προγράμματος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, υπήρξε μια ημιτελής προσπάθεια, ενώ παράλληλα παρέμεινε μετέωρη η πρόκληση για την ίδρυση και λειτουργία δίγλωσσων νηπιαγωγείων.

Υπό την πίεση καταδικαστικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την Ελλάδα, ήρθε στην Βουλή το 2017 τροπολογία σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης που αφορούσε στο δικαίωμα όσων έχουν προσφύγει και έχουν δικαιωθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να επανεξεταστεί η υπόθεσή τους κατόπιν νέας προσφυγής τους στην ελληνική δικαιοσύνη. Πρόκειται για υποθέσεις που είναι άμεσα συνυφασμένες με τους μειονοτικούς συλλόγους της Θράκης όπως είναι η ΤΕΞ, η οποία έχει υποβάλει αναίρεση στον Α.Π. κατά προηγούμενης απόφασης του Εφετείου Θράκης, η συζήτηση της οποίας έχει οριστεί για τις 16 Οκτωβρίου.

Με το νόμο 3647/ 2008 όπως δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 37/Α/29-2-2008, ρυθμίστηκαν θέματα για την διοίκηση και διαχείριση των Βακουφίων της Μουσουλμανικής Μειονότητας της Δυτικής Θράκης και των περιουσίων τους. Σήμερα, δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά τη ψήφιση εκείνου του νόμου δεν έχουν ακόμα προκηρυχθεί εκλογές για τις διαχειριστικές επιτροπές των βακουφιών, ούτε βέβαια έχει γίνει κάποιος διάλογος για τις ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί επί συγκεκριμένων άρθρων από φορείς. Παρατηρείται, έτσι, το φαινόμενο η Πολιτεία ενίοτε να μην εφαρμόζει ακόμη και δικούς της ψηφισμένους νόμους που αφορούν σε ζητήματα της Μειονότητας.

Μέχρι και σήμερα, όμως, η νομοθέτηση ερήμην της Μειονότητας συνεχίζεται με έσχατο παράδειγμα την πολύ πρόσφατη τροπολογία για την σχολική εφορία και το εκπαιδευτικό προσωπικό του Ιεροσπουδαστηρίου Κομοτηνής.

Θα τα δει όλα αυτά η νέα διακομματική που συστάθηκε για την Θράκη; Θα τα εξετάσει και υπό ποιο πρίσμα; Θα άρει τετελεσμένα νομοθετικών πρωτοβουλιών που έχουν αμφισβητηθεί, θα επιχειρήσει άλλη νομοθέτηση, θα προσεγγίσει τα ζητήματα της Μειονότητας ως αιτήματα ενός αναπόσπαστου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας ή κάτω από την εξεζητημένη και ιστορικά ξεπερασμένη αντίληψη του εσωτερικού κινδύνου; Μένει να αποδειχθεί..