Πριν λίγους μήνες είχαμε παρουσιάσει από τη στήλη μας τα συμπεράσματα της πρώτης μεγάλης ελληνοτουρκικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε Ελλάδα και Τουρκία ταυτόχρονα με κοινό ερωτηματολόγιο και αφορούσε τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις του κάθε λαού για τον άλλον, στο πλαίσιο της αποτύπωσης των διαθέσεων της κοινής γνώμης των δύο κοινωνιών σε μια κρίσιμη περίοδο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η δεύτερη κοινή δημοσκόπηση που παρουσιάζουμε σήμερα και δημοσιεύθηκε στο «Βήμα της Κυριακής», πραγματοποιήθηκε στο τρίτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου του 2021 με την συμμετοχή 1.008 Ελλήνων και 2.731 Τούρκων πολιτών. Προϊόν της ερευνητικής σύμπραξης της διαΝΕΟσις, του ΕΛΙΑΜΕΠ και του Istanbul Policy Center, η δημοσκόπηση διοργανώθηκε από δύο κορυφαίες εταιρείες δημοσκοπήσεων στην Ελλάδα και την Τουρκία, την MRB και την KONDA.

Το ερωτηματολόγιο ήταν κοινό σε Ελλάδα και Τουρκία, ενώ μεγάλο μέρος των ερωτήσεων παρέμεινε το ίδιο με το ερωτηματολόγιο του πρώτου κύματος, ώστε είτε να επιβεβαιωθούν οι τάσεις που αποτυπώθηκαν στην πρώτη δημοσκόπηση είτε για να επισημανθούν οι δυναμικές πιθανών αλλαγών.

Να πάμε τώρα στα ερωτήματα και τις απαντήσεις που δόθηκαν από Έλληνες και Τούρκους.

Σε ό,τι αφορά τον δείκτη αισιοδοξίας και στο ερώτημα «πώς πάνε τα πράγματα σε Ελλάδα και Τουρκία» οι απαντήσεις δείχνουν ότι το 53% των Ελλήνων και το 67% των Τούρκων θεωρούν ότι τα πράγματα στη χώρα τους πηγαίνουν αρκετά και πολύ άσχημα. Στο ερώτημα για την εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης στις δύο χώρες τους επόμενους δώδεκα μήνες, οι μεν Έλληνες σε ποσοστό 48,3%, οι δε Τούρκοι σε ποσοστό 51,7% εκτιμούν ότι η οικονομική τους κατάσταση θα χειροτερεύσει. Σε ό,τι έχει να κάνει με την προσωπική τους οικονομική κατάσταση για το 2022, οι Έλληνες σε ποσοστό 40,7% πιστεύουν ότι αυτή θα μείνει στάσιμη ενώ οι Τούρκοι από την πλευρά σε ποσοστό 42,4% θεωρούν ότι η οικονομική τους κατάσταση θα χειροτερεύσει είτε ελαφρά είτε σημαντικά.

Στα ερωτήματα που αφορούν τον βαθμό συμφωνίας με απόψεις για τον πολιτισμό και τις διαπροσωπικές σχέσεις των δύο χωρών έχουμε την εξής εικόνα:

Ποσοστό 76,4% των Ελλήνων δηλώνουν περήφανοι για την καταγωγή τους και αντιστοίχως το 82,1% των Τούρκων. Το 66,2% των Ελλήνων και το 60,6% των Τούρκων εκφράζουν την άποψη ότι θα μπορούσαν να έχουν φίλο από την Ελλάδα ή την Τουρκία αντίστοιχα. Το 41,5% των Ελλήνων πιστεύει ότι οι πολιτισμός της χώρας του είναι ανώτερος του πολιτισμού των άλλων χωρών ενώ ένα συντριπτικό 83,5% των Τούρκων πιστεύουν το ίδιο για τον δικό τους πολιτισμό (!)

Το 41% των Ελλήνων δεν θα τους ενοχλούσε εάν ο γιος τους παντρευόταν Τουρκάλα ενώ μόνο το 27,6% των Τούρκων έχει την ίδια άποψη για το εάν ο γιος τους παντρευόταν Ελληνίδα.

Αντιστοίχως, το 39,2% των Ελλήνων δεν θα ενοχλούνταν εάν η κόρη του παντρευόταν Τούρκο, ενώ το ποσοστό των Τούρκων που δεν θα ενοχλούνταν εάν η κόρης τους παντρευόταν Έλληνα περιορίζεται στο 24,5%.

Τέλος, μόνο το 27,1% των Ελλήνων και ένα παρόμοιο 26,2% των Τούρκων δεν θα επιθυμούσαν σε καμία περίπτωση να είχαν γείτονα Έλληνα ή Τούρκο, ποσοστά μειοψηφικά στους κόλπους των δύο κοινωνιών.

Σε ένα άλλο κομμάτι ερωτήσεων που έχει να κάνει με τις προσλαμβάνουσες των κοινωνιών για την πολιτική που ασκείται από κάθε χώρα, διαπιστώνουμε ότι το 71% των Ελλήνων και το 54,5% των Τούρκων πιστεύει ότι τα προβλήματα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δημιουργούνται από τους πολιτικούς. Το 70% των Ελλήνων και το 57,8% των Τούρκων θέλει φιλική συμβίωση με τον γείτονα, το 62,2% των Ελλήνων και το 57,7% πιστεύει ότι οι ελληνοτουρκικές διαφορές μπορούν να λυθούν με διάλογο και συνεννόηση. Είναι, χαρακτηριστικό ότι το 59,6% των Ελλήνων και το 51,2% των Τούρκων έχουν την άποψη ότι το Αιγαίο είναι αποκλειστικά δική τους θάλασσα (!), ενώ ένα απολύτως μειοψηφικό 16,1% των Ελλήνων και ένα όμοιο 15,8% είναι πολεμοκάπηλοι, παραπέμποντας στην λύση του πολέμου για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών.

Όπως σημειώνει στα συμπεράσματα της έρευνας ο αναπληρωτής καθηγητής του πανεπιστημίου Μπιλκέντ και επικεφαλής του προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ, Ιωάννης Γρηγοριάδης, «η δημοσκόπηση του Δεκεμβρίου επιβεβαιώνει την παρατήρηση ότι ο ιδεολογικός άξονας Δεξιάς-Αριστεράς λειτουργεί προγνωστικώς σε αμφότερες τις χώρες για τις απόψεις των πολιτών αναφορικά με τις διμερείς σχέσεις. Οι πολίτες που αυτοπροσδιορίζονται ιδεολογικώς αριστερά του κέντρου, κατά τεκμήριο τείνουν να διακατέχονται από μετριοπαθέστερες απόψεις αναφορικά με τις διμερείς διαφορές και είναι θετικότερα διακείμενοι προς τους πολίτες της γείτονος. Η αντίθεση εμφανίζεται εντονότερη στην τουρκική κοινή γνώμη.

Όταν οι ερωτήσεις, όμως, αναφέρονται στις σχέσεις της οικείας χώρας με τη διεθνή κοινότητα τότε οι μετριοπαθέστερες απόψεις απαντούν στο κέντρα του πολιτικού φάσματος με πιο ακραίες τοποθετήσεις στο αριστερό και δεξιό άκρα του πολιτικού φάσματος.

Η δημοσκόπηση του Δεκεμβρίου επαληθεύει την υπόθεση ότι η θρησκεία παραμένει καταλυτικό σημείο ταυτοτικής αναφοράς σε Ελλάδα και Τουρκία, που επηρεάζει καίρια και τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις για τη γείτονα. Οι δημοσκοπήσεις αναδεικνύουν επίσης και την αυξημένη παρουσία της θρησκευτικότητας σε ταυτοτικού χαρακτήρας αντιπαραθέσεις σε αμφότερες τις χώρες».