Στην νέα μεγάλη ευρωπαϊκή οικονομική και πολιτική κρίση που διαγράφεται στον ορίζοντα με αφορμή τα όσα συμβαίνουν στην Ιταλία τον τελευταίο καιρό, αναφέρεται ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου σε ρεπορτάζ του στην εφημερίδα «Καθημερινή της Κυριακής».

«Το μεγάλο ρήγμα Βορρά - Νότου επανήλθε στο προσκήνιο, εννέα χρόνια μετά την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Αυτή τη φορά, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται σε συγκριτικά μικρές οικονομίες, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Πορτογαλία, αλλά στην τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης, την Ιταλία, που πολύ μεγάλη για να χρεοκοπήσει, αλλά και για να διασωθεί. Η ανταρσία της κυβέρνησης συνασπισμού Κινήματος Πέντε Αστέρων (M5S) και Λέγκας εναντίον των νουθεσιών δημοσιονομικής σύνεσης από τις Βρυξέλλες απειλεί να αναζωπυρώσει την κρίση στην Ευρωζώνη, την πιο δύσκολη στιγμή.

Στο μεταξύ, κάθε άλλο παρά έχει κοπάσει το τρίτο ρήγμα που διατρέχει την Ε.Ε., εκείνο ανάμεσα στο γαλλογερμανικό ηγετικό ζεύγος και στην Κεντρική - Ανατολική Ευρώπη. Η Ουγγαρία του Όρμπαν και η Πολωνία του Κατσίνσκι αμφισβητούν τη φιλελεύθερη συναίνεση από εθνικιστικές θέσεις και απειλούνται να τιμωρηθούν μέχρι και με αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η πειθαρχία τους σε μια αδιάλλακτη, τιμωρητική γραμμή απέναντι στη Βρετανία ή στην Ιταλία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Στο σύνολό τους, τα ρεύματα της εθνικιστικής «νέας Δεξιάς» ευελπιστούν σε μια μεγάλη εκτίναξη στις ευρωεκλογές της ερχόμενης άνοιξης.

Μία από τις πιο διαδεδομένες ερμηνείες για την πολλαπλή κρίση της Ε.Ε. εντοπίζει ως κοινό παρονομαστή τη σύγκρουση ανάμεσα στους «φιλελεύθερους ευρωπαϊστές» και στους «λαϊκιστές-εθνικιστές», ενώ αποδίδει την άνοδο των τελευταίων κυρίως στο μεταναστευτικό. Η ερμηνεία αυτή ακούγεται απλοϊκή. Η «νέα Δεξιά» δεν εκτοξεύθηκε μόνο ή κυρίως λόγω του μεταναστευτικού (οι ροές μεταναστών έχουν υποχωρήσει κατά πολύ από το 2015). Θρέφεται από το οργισμένο κοινό που δημιούργησαν η μεγάλη οικονομική κρίση του 2008 και η έκρηξη των ανισοτήτων που την ακολούθησε. Οι ηγέτες της «νέας Δεξιάς» δεν διανοούνται να θίξουν στο ελάχιστο τα προνόμια των ισχυρών, αντίθετα είναι άκρως «φιλελεύθεροι» στην οικονομική πολιτική τους.

Υποκλινόμενοι στον οικονομικό φιλελευθερισμό και εκτρέποντας τη λαϊκή δυσαρέσκεια προς την ξενοφοβία και τις «συντηρητικές αξίες», πολιτικοί αυτής της κοπής φιλοδοξούν να υποκαταστήσουν την παραδοσιακή Κεντροδεξιά ως κυρίαρχη δύναμη του συντηρητικού χώρου – κάτι που έχει ήδη καταφέρει ο Σαλβίνι, εκτοπίζοντας τον Μπερλουσκόνι.

Οι αμετανόητα αισιόδοξοι θα σκεφτούν, ίσως, ότι όλη η ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι μια πορεία αλμάτων ύστερα από κρίσεις. Το προβληματικό με αυτή την παρηγορητική σκέψη είναι ότι σήμερα έχουν πέσει πολλές κρίσεις μαζί, χωρίς να φαίνονται στον ορίζοντα οι Ντε Γκωλ και οι Αντενάουερ που θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να τις χειριστούν.

Μεταξύ των ισχυρών κρατών της Ένωσης, μόνο η Γαλλία του Εμανουέλ Μακρόν τόνισε την ανάγκη ριζικών αλλαγών. Ωστόσο, η κυβέρνηση της πάντα «συνετής» Αγκελα Μέρκελ σπατάλησε τον χρόνο που πέρασε με παλινωδίες και δισταγμούς.

Σήμερα, η ίδια εμφανίζεται υπ’ ατμόν, ενώ ο Μακρόν βλέπει τη δημοτικότητά του να πέφτει κατακόρυφα και την κυβέρνησή του να φυλλορροεί.

Η αστάθεια του γαλλογερμανικού ζεύγους έρχεται να προστεθεί στον κυκεώνα των προβλημάτων που καθηλώνουν σε νεκρό σημείο την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η δραματική άνοιξη του Brexit και των ευρωεκλογών πλησιάζει».